Merhaba
Yine bazı nedenlerden dolayı yazılara ara vermek zorunda kaldım. Malum okul bittikten sonra zorlu çalışma hayatında insan kendine pek vakit ayıramıyor. Ayrıca içime sinen bir konu bulmadıkça yazı yazmıyorum. Benim yazarken heyecanlandığım sizinse okurken keyif alacağınız bir yazı benim ilk önceliğim. Bugünkü makalemde de yine kimyanın harikalığını Fringe dünyasında bir kez daha göreceğiz.
Fringe'in 2.Sezon 8. bölümünde uzun yıllardır gözlediği kıza aşık olan ve onun yaşaması için geleceği değiştiren observer(gözcü) August 'u diziyi izleyipte hatırlamayan yoktur. Ayrıca yardım almak için sadece Dr Walter Bishop'ın anlayacağı,buluşma yerinin adresini gösteren o şifrede uzun süre herkesin kafasını kurcalamıştır. İşte bu yazıda observer ın kodladığı bu şifrenin nasıl ve nerden geldiğini açıklayacağız.
Öncelikle observer ın o sözlerini hatırlayalım.
İşte şifrenin ilk ipucusu bu."Nitrojen(azot) atomunun işe yarayacağını biliyordum."
Peki orda yazanlarla nitrojen atomunun dolayısıyla Kimya 'nın ne gibi bir bağlantısı var. Aslında kimyacılar için bu basit bir kodlamaydı.
Öncelikle lise kimya bilgilerimizi biraz hatırlamamız gerekiyor. Hatırlar mısınız bilmiyorum elementlerin çevresine noktalar yerleştirdiğimiz bir konu vardı. Bir elementin atom numarasını 2)8)3 vs... gibi sayar ona göre yerleştirirdik. İşte biz kimyacılar buna Lewis Gösterimi diyoruz. Çok akılda kalan bir konu olmadığı için unutmuş olabilirsiniz ama bu yazıyla derinlerde kalmış o bilgileri tekrar yüzeye çıkaracağız.
Lewis Gösterimi Nedir?
Doğada bulunan bütün elementler tek kalamazlar bu yüzden yapılarını periyodik tabloda 8A grubunda yer alan soygazlara benzetmeye çalışırlar. Aralarında elektron alışverişi yaparak kimyasal bağ oluştururlar dolayısıyla daha kararlı hale gelirler. Elementlerin son yörüngesinde bulunan elektrona "değerlik elektron sayısı" denir. Atomların daha kararlı hale gelebilmeleri için işte bu değerlik elektron sayılarını tamamlamaları gerekir.Kimyasal bağ; iyonik bağ ve kovalent bağ olmak üzere ikiye ayrılır.
İyonik bağ; metal ve ametal atomları arasında elektron alışverişi ile oluşan kimyasal bağdır.Metaller elektron fazlasını, elektron eksiği bulunan ametallere vererek bağ oluşturur.
Kovalent bağ ise ametallerin elektronlarını ortaklaşa kullanmasıyla oluşan bir kimyasal bağ çeşididir. Bir veya daha fazla elektron ortaklaşa kullanılabilir.
Atomların yaptıkları iki bağ çeşidi de aynı amaç doğrultusundadır yani son yörüngedeki değerlik elektron sayılarını, soygazlara benzetebilmektir.
Lewis gösterimi de tam olarak burda devreye giriyor. Son yörüngedeki değerlik elektron sayısını biz, elementlere noktalar yerleştirilmesiyle gösterebiliriz.
Örneğin dizide observerın kılavuz olarak kullandığı N (azot) atomunu ele alalım.
Azot periyodik tabloda 5A grubunda yer alan atom numarası 7 olan bir ametaldir. Elektron dizilimine baktığımız zaman
2)5
veya orbitallerle gösterirsek (bunu da hatırlarsanız say say para say para say ... gibi kodlamıştık)
1s2 2s2 2p3 olur.
Her iki gösterimde de görüldüğü gibi eksik elektronlar mevcuttur. Kararlı olabilmesi için ilk gösterimde 5in 8, ikinci gösterimde ise p3 ünde p6 olması gerekir. Yukarıda da bahsettiğim gibi azotun değerlik elektron sayısı 5 tir. Lewis gösterimiyle yazacak olursak;
şeklinde noktalarla gösterilir.
Peki bir elementin değerlik elekron sayısını gösteren bu noktalama fikri kime aitti?
Harward'lı Bir Dahi Gilbert Newton Lewis
Gilbert Newton Lewis 1916 yılında Lewis gösterimini açıkladığı ünlü makalesi "The Atom and the Molecule" ü yayınladı.
1923 yılında ise " Valance and the Structure of Atoms and Molecules" (Atomların ve Moleküllerin Yapısı ve Değerliği) makalesini yayınladı.
Lewis ölümüne kadar pek çok bilim adamı yetiştirdi.Yetiştirdiği öğrencilerin Nobel ödülü almasına karşın Lewis 35 kez aday gösterilmesine rağmen Nobel kimya ödülünü kazanamamıştır.
Görüyorsunuz ki Gilbert Newton Lewis in hayatına dair izler Fringe te oldukça fazla. Bostonda doğması Harward ve MIT geçmişi kimya ve son olarak Observer ın Lewis şifresi
Dizinin senaristleri Lewis e adeta saygı duruşunda bulunmuşlar.
... ve kapanış.
Observer'ın Gizli Mesajı
Walter observer a ait defteri incelerken sayfalardan birinde oksijen atomunun yukarıda da bahsettiğim Lewis gösterimiyle yazılmış olduğunu farkeder. Fakat yanlış olan bu noktalama Oksijen atomuna ait değildi. Walter bunun azot (nitrojen) atomuna ait olduğunu biliyordu.
Diğer sayfalarda da buna benzer noktalama işaretleri vardı. Dr Bishop bunun bir kodlama olduğunu anlamıştı. Her bir noktalamaya ait atomun baş harfleri bir yeri işaret ediyordu.
H
As
Ti
N
Ge
S
"Hastings "
Peki Hastings nedir gittiği restaurantla alakası neydi ?
Buna ister işsizlik deyin ister merak deyin ama bunu da araştırdım.
Google Maps de Hastings kelimesini arattım. Arama sonuçları Vancouver da bir cadde ismini işaret ediyordu. Walter ın buluşmaya gittiği lokantanın ismi olan Slocan ı haritada arattığımda ise bu yerin Hasting Caddesinde olduğunu görebiliyoruz. Çok ilginç değil mi?
İnanmayanlar için lokantanın dizideki ve gerçekteki resimleri.
Ayrıca merak edenler için restaurantın çevresini gösteren haritayı buradan bulabilirsiniz.
İlginç değil mi? Senaristler bize daha ne gibi sürprizler yapacak bunu diğer yazılarımda göreceğiz.
Kaynak:
https://en.wikipedia.org/wiki/Lewis_structure
http://biography.yourdictionary.com/gilbert-newton-lewis
https://tr.wikipedia.org/wiki/Gilbert_Newton_Lewis
http://scarc.library.oregonstate.edu/coll/pauling/bond/papers/corr216.3-lewispub-19160400.html
https://www.chemheritage.org/historical-profile/gilbert-newton-lewis
http://chemestudenthelp.com/wp-content/uploads/2015/09/Nitrogen-Dot.png
http://www.fotolog.com/trigonometry/31205771/
https://bilimsitemiz.tr.gg/Kimyasal-Ba%26%23287%3Blanma.htm
https://moviemaps.org/images/115
https://moviemaps.org/locations/xe
http://wallpapercave.com/w/KH1gMmv
Hastings, güzel :)
YanıtlaSil